Φίλιπ Ροθ «Το ανθρώπινο στίγμα» 2000
(Philip Roth, The Human Stain)Ο Φίλιπ Ροθ είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1933 στο Νιούαρκ, στο Νιου Τζέρσευ, ο μεγαλύτερος γιος μιας οικογένειας Αμερικανοεβραίων. Σπούδασε μαζί με τον Σολ Μπέλοου στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Με το πρώτο του μυθιστόρημα «Αντίο Κολόμπους» (1959), κέρδισε το βραβείο National Book Award, ένα από τα πρώτα μεγάλα βραβεία αλλά ήταν με το «Σύνδρομο του Πόρτνοϊ» που γνώρισε την ευρεία δημοσιότητα. Ακολούθησαν πολλά βραβεία και αλλεπάλληλες εκδόσεις. Ένα από τα μυστικά της επιτυχία του είναι η ικανότητά του να εκθέτει ζητήματα που αφορούν τον γάμο, την πίστη, την οικογένεια, ενώ ταυτόχρονα παραμένει ο πιο ερωτικός συγγραφέας της εποχής του. Στη μυθοπλασία του Ροθ η αντρική σεξουαλικότητα παραμένει το εξέχον θέμα των βιβλίων του. Όμως στο βάθος τον απασχολεί ο άνθρωπος μέσα σε ένα ανήσυχο και εχθρικό κόσμο.
Η άλλη διάσταση του έργου του είναι καθαρά αυτοβιογραφική. Στα περισσότερα βιβλία του προσπαθεί να ανιχνεύσει την ταυτότητα του τι σημαίνει να είσαι Εβραίος στον σύγχρονο κόσμο. Καθώς όμως στέκεται κριτικά απέναντι στα ζητήματα της εβραϊκότητας δέχτηκε πολλές επιθέσεις από Εβραίους ως αντισημίτης. Παραμένει και ένας οξυδερκής αναλυτής της Αμερικής. Στο «Ανθρώπινο στίγμα» επεκτείνει την προβληματική του πάνω στα θέματα φυλής, καταγωγής και προσήλωσης στις ρίζες.
Ο Ροθ έχει γράψει 30 βιβλία και δεν έχει σταματήσει ακόμη, παράγοντας ένα μικρό μυθιστόρημα κάθε χρόνο από το 2006 και μετά. Όμως καθώς γερνάει, το ίδιο μεγαλώνουν και οι πρωταγωνιστές του. Ο θάνατος έχει γίνει το βασικό του θέμα και όχι το σεξ των ηρώων του. Τα μυθιστορήματα του Φιλίπ Ροθ, διακατέχονται από τη θεματολογία της ανθρώπινης φθοράς, τόσο σε σωματικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο, χωρίς να δίνουν ελπίδες στους ήρωες ανάκαμψης. Από τον «Καθένα» και το «Φάντασμα φεύγει» μέχρι την «Αγανάκτηση», την «Ταπείνωση» και το επερχόμενο «Νέμεσις», ο συγγραφέας, μέσα από τους αρσενικούς του ήρωες, απογυμνώνεται, αποδιαρθρώνεται, κλείνει διαρκώς λογαριασμούς με τη ζωή και την τέχνη του, αδιαφορώντας ακόμη και για το λογοτεχνικό κόστος της πρότερης διατίμησής του.
Στο «Ανθρώπινο στίγμα», ξεπερνώντας τις δεσμεύσεις ή συμβάσεις της διακριτικότητας, παρατηρεί την κατάσταση του τέλους του 20ού αιώνα μέσα από πρίσμα σεξουαλικό. Αυτό το πρίσμα δηλώνεται ήδη με τον τίτλο του μυθιστορήματος, καθώς με το «στίγμα» παραπέμπει στο στίγμα του ανθρώπινου είδους πάνω στον πλανήτη, στο στίγμα της σκοτεινής ανθρώπινης φύσης, στο στίγμα του χρώματος του δέρματος, αλλά και στο λεκέ που άφησε ο πρόεδρος Κλίντον πάνω στο μπλε φόρεμα της Μόνικας Λουίνσκι καθώς η ιστορία διαδραματίζεται την περίοδο του σκανδάλου.
Πρωταγωνιστής του «Ανθρώπινου στίγματος» είναι ο Κόλμαν Σιλκ, καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθήνα, ρηξικέλευθος κοσμήτορας της σχολής επί δεκαέξι χρόνια.
Ο Κόλμαν στα εβδομήντα ένα του χρόνια, ακόμη κρύβει ένα απίστευτο παρελθόν, ένα μυστικό που καθορίζει την ταυτότητά του. Συνάπτει σχέσεις με μια καθαρίστρια στο Πανεπιστήμιο, μια πολύ νεότερη αισθησιακή γυναίκα. Λίγο πριν πάρει σύνταξη, όμως κατηγορείται άδικα για ρατσισμό μέσα στην τάξη. Θα παραιτηθεί και στην συνέχεια οι εξελίξεις θα είναι δραματικές τόσο για τον ίδιο όσο και για τους ανθρώπους γύρω του.
Το βιβλίο του Φίλιπ Ροθ, με το οποίο ολοκληρώνεται η τριλογία της Αμερικής («Παντρεύτηκα έναν κομουνιστή» και «Αμερικανικό Ειδύλλιο»), τιμήθηκε στις ΗΠΑ με το βραβείο Φόκνερ, ενώ στη Γαλλία με το βραβείο ξένου μυθιστορήματος Medicis. Από τη σύνταξη του περιοδικού Lire ανακηρύχτηκε το καλύτερο βιβλίο του 2002. Το «Ανθρώπινο στίγμα» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ρόμπερτ Μπέντον με πρωταγωνιστές τον Άντονυ Χόπκινς και τη Νικόλ Κίντμαν. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ σε μετάφραση Τρισεύγενης Παπαϊωάννου.